برنامه ي گل هاي جاویدان 147(دشتی-خسروشیرین)

برنامه ي گل هاي جاویدان 147(دشتی-خسروشیرین)

شاهكاري مشترك از:(استاد گلپا و استاد جلیل شهناز)

با همکاری:جهانگیر ملک 

غزل اواز:صائب تبريزي

گوينده: روشنك

(مدت زمان اجراي برنامه: 15:23 دقيقه)

 

مقدمه:

برخي از بزرگان آواز بر اين باور بوده و هنوز هستند كه آواز دشتي به قول خودشان "همه اش اعتراض و شكايت از معشوق و ستم روزگار است و كسي كه دشتي مي خواند نمي تواند در اين آواز  نويد بهار بدهد!" اين اظهار نظر و نظرهاي مشابه متاسفانه صحيح نيستند. در آواز دشتي هم مي توان دنبال خوشي و سرمستي و شادي و اميد بود. آوازهاي ايرج و گلپا و تعدادي ديگر از بزرگان آواز در مايه ي دشتي چنان با صلابت و توانمندي اجرا شده اند كه صلابت و شادابي و نشاط موجود در اين آوازها به شنونده غير از اميد و سرخوشي چيز ديگري نمي دهند! شايد از بهترين نمونه هاي آواز دشتي كه واقعا بي اغراق ريشه در تاريخ آواز ايران انداخته و به عنوان ارزشمندترين آثار نغمه ي دشتي ايران غيرقابل اجتناب هستند، مي توان به گل هاي رنگارنگ 531 و 534 هر دو از استاد ايرج و نيز گل هاي رنگارنگ 197ب(جاویدان ۱۴۷) و يك شاخه گل 424 از استاد گلپا يا مثلا ترانه ي باشكوه و ملوديك "اي ايران" اشاره كرد. اين اثر كه تحليل گوشه هاي آن تقديم مي شود يكي از زيباترين آثار استاد گلپايگاني است كه ملاحت و دلنشيني صدايشان با اجرايي زيبا از آواز دشتي به هم آميخته مي شود.

 همنوازي تار و تنبك

با ايست روي نت سل ديز بر اساس معيار لا 440 هرتز يا دوي وسط Middle Do (C4)-261.625565Hz يعني معيار استانداردي كه صداي نت ها دارند يعني به عبارت ساده تر  با مكث و ايستي كه روي نت سل انجام مي گيرد، درآمد شور تا حدود زيادي مشخص است البته نت تونيك دستگاه شور را كلا نت لا در نظر مي گيرند.

 

شعر:

تا چند گرد كعبه بگردم به بوي دل

تا كي به سينه سنگ زنم ز آرزوي دل

(درآمد اول دشتي شروع با مكث روي نت تونيك فا و ادامه روي نت لاديز بدون اشاره به نت سل)

تار: ايست روي نت "فا ديز" گام "روتونيك"

شعر:

افتد ز طوف كعبه و بتخانه دربدر

سرگشته اي كه راه نيابد به كوي دل

(درآمد دوم آغاز با نت تونيك "ر" و مكث روي نت "سل" دشتي)

همنوازي تار با آغاز روي نت "سل و سل ديز" و ادامه و فرود روي نت "فا"

شعر:

ساحل به جوش سينه ي دريا بي خبر

با زاهدان خشك مكن گفتگوي دل

(ادامه ي درآمد شروع و مكث روي نت "دو" و با اشاره به گوشه ي بيات راجع (راجه))

تار: ايست روي نت "فا"

تحرير با مكث طولاني روي نت "فا""

 

شعر:

در هر شكست فتح دگر هست عشق را

پر مي شود ز سنگ ملامت سبوي دل

(گوشه ي عشاق و فرود روي نت فا)

تحرير مركب بلبلي با اشاره به عشاق و گوشه ي قرچه مكث مناسب روي نت هاي فاديز و سل ديز (مدت تحرير: 19 ثانيه)

چهارمضراب همنوازي تار و تنبك روي گام هاي فا، سل ديز و دو به تناوب و فرود روي نت فاديز به صورت درجه پنجم گام در ريتم 8/6

 

شعر:

ميخانه است كاسه ي سر فيل مست را

گوشه ي عشاق در پرده ي شروع با نت فا به عنوان نت ايست و تاكيد روي نت "متغير" سل ديز كه اجراي آن در اين بيت پايدار نيست

صائب، ز خود شراب برآرد سبوي دل

بازگشت به درامد شور نت تونيك سل ديز و تاكيد روي نت فا با تحرير مسلسلي شنيدني و فرود با اشاره به گوشه ي خسرو و شيرين (مدت تحرير: 22 ثانيه)

شعر:

تا چند گرد كعبه بگردم به بوي دل

تا كي به سينه سنگ زنم ز آرزوي دل

عشاق در پرده ي بالا در فاصله ي اكتاو (نت هشتم) و فرود به دستگاه شور

دانلود اواز:جاویدان 147(استاد گلپا-دشتی خسروشیرین)

 

تحلیل اواز:دوست عزیز و هنرمند فلاورز

 

با سپاس از دوست عزیزمان اقای  صالحی به خاطر پایین اوردن حجم اواز

 

 

مطالب و نکاتی درباره این اواز:

 

-این اواز در ۲ برنامه گلها اجرا گردیده است.اولی در برنامه گلهای جاویدان ۱۴۷ و دومین بار در برنامه گلهای رنگارنگ ۱۹۷ ب.در گلهای جاویدان ۱۴۷ که ۲ خواننده شرکت داشتند در قسمت اول استاد قوامی اواز میخوانند که ما اواز ایشان را در این قسمت قرار ندادیم و در گلهای رنگارنگ ۱۹۷ب هم خانم مرضیه ترانه اواز را اجرا مینمایند.

-برای بار دوم که این برنامه در گلهای رنگارنگ ۱۹۷ ب اجرا گردید مرحوم پیرنیا فرمودند که تحریر شاهکار مسلسلی که در این اواز اجرا شده بعد از دکلمه خانم روشنک دوباره تکرار شود که این کار انجام شد و در گلهای رنگارنگ تحریر مسلسلی دو بار و پشت سر هم اجرا گردیده است.

-علاوه بر اواز شاهکار این برنامه نباید از نوازندگی بی نظیر تار استاد جلیل شهناز هم به سادگی گذشت که ایشان یکی از بهترین کارهای خود را اجرا کرده اند وعلاقه بسیاری نیز به این اواز دارند و به احتمال فراوان این اولین اجرای استاد جلیل شهناز در برنامه گلها میباشد.

-تحریرهای متنوع و زیبائی که استاد گلپا در این برنامه اجرا کرده اند مورد توجه بسیاری از اساتید موسیقی ایران قرار گرفته و برخی از انها معتقدند که گلپایگانی پرونده تحریر را در این اواز بسته است.

 

امیدوارم که از شنیدن این اواز بسیار زیبا و شنیدنی لذت کافی را برده باشید.

به زودی با مطالب جدید بر میگردم.