آشنايي با ايستگاه
بينالمللي فضايي
ايستگاه بينالمللي فضايي پروژهاي مشترك است كه چند كشور جهان براي انجام تحقيقات خود در فضا آن را ميسازند.
اين سازه عظيم فضايي در مدار زمين حركت ميكند و از با چشم غير مسلح از روي زمين قابل روبت است.
كار ساخت و ساز ايستگاه بينالمللي از سال 1998 آغاز شده است. قرار است اين پايگاه فضايي تا سال 2010 به همت آمريكا، روسيه، آژانس فضايي اروپا و ژاپن به بهرهبرداري برسد.
بخشهاي ايستگاه فضايي از اين قرار است:
پنل هاي خورشيدي
منبع نيروي ايستگاه بينالمللي فضايي، خورشيد است كه پنلهاي خورشيدي استفاده از آن را براي ايستگاه مهيا ميكنند.
اولين پنل خورشيدي در سال 2000 در ايستگاه نصب شد و قرار است در پايان كار، چهار شاخه عظيم از پنلهاي خورشيدي بر روي ايستگاه نصب شوند. هر كدام از اين شاخه 34 متر طول و 12 متر عرض خواهند داشت و مستقيما 32.4 كيلو وات انرژي براي ايستگاه تامين خواهند كرد.
سامانه مكانيكي متحرك
سامانه مكانيكي متحرك نفش بسيار اساسي در پيشبرد روند تكميل ساخت ايستگاه بينالمللي دارد. اجزا اين سامانه ميتوانند تجهيزات و بخشهاي جديدي را كه قرار است در ايستگاه نصب شوند جا به جا كنند، از فضانوردان در راهپيماييهاي فضايي حمايت كنند و اجزا ايستگاه را در صورت نياز به جاهاي جديد منقل كنند.
اين سامانه در حال حاضر يك بازوي روباتيك به طول 17.6 متر دارد كه با استفاده از آن تجهيزات بر روي ايستگاه بينالمللي سوار ميشوند. اين بازو كه كانادارم 2 نام دارد در سال 2001 و توسط شاتل اينديوور به ايستگاه حمل شد.
قرار است در آينده يك روبات با دو بازو به اين سامانه اضافه شود.
زاريا(Zarya)
مدول زاريا كه در زبان روسي طلوع معني ميدهد اولين بخش ايستگاه فضايي بينالمللي بود كه به آن ملحق شد. اين مدول در واقع براي تامين قدرت و نيروي پيشرانش اوليه ايستگاه طراحي شده بود.
زاريا با پشتيباني آمريكاييها در روسيه ساخته و با استفاده از موشك پروتون در سال 1998 به فضا پرتاب شد. اين مدول پيش از آن كه مدول خدماتي زوزدا به ايستگاه بينالمللي اضافه شود كنترل جهتيابي، مخابراتي و تامين نيروي ايستگاه بينالمللي فضايي را برعهده داشت.
در حال حاضر از اين مدول 19 تني كه 12.6 متر طول و 4.1 متر عرض دارد به عنوان انبار استفاده ميشود.
زوزدا(Zvezda)
پردازش اطلاعات، تقسيم نيروي الكتريسيته، كنترل پرواز و پشرانش ايستگاه بينالمللي بر عهده مدول زوزدا است. زوزدا كه در زبان روسي به معناي ستاره است همچنين برقراري تماس مخابراتي ميان ايستگاه با زمين را ممكن ميسازد.
اين مدول از روي ايستگاه فضايي مير روسيه الگوبرداري شده است. امكانات رفاهي ايستگاه همچون محل استراحت، توالت و آشپزخانه هم در اين مدول تعبيه شدهاند. يك دوچرخه ثابت و يك تردميل هم در اين مدول نصب شده است تا فضانوردان با استفاده از آن آمادگي بدني خود را حفظ كنند.
فضاپيماي باري پروگرس هنگام پهلو گرفتن در ايستگاه فضايي بينالمللي به زوزدا ميچسبد.
پروگرس
سفينه باري پروگرس نسخهاي خودكار و بدون سرنشين از فضاپيماي سايوز است كه سوخت و بار مورد نياز ايستگاه بينالمللي را به فضا حمل ميكند. پروگرس ميتواند 1700 كيلوگرم بار و 1740 كيلوگرم سوخت با خود حمل كند.
پروگرس در حالت معمولي دو روزه به ايستگاه ميرسد و مراحل اتصال و پهلوگيري آن به ايستگاه بين المللي به صورت خودكار انجام ميشود.
پروگرس معمولا در مدول زوزدا پهلو ميگيرد اما در صورت نياز ميتواند به بخشهاي ديگر ايستگاه هم متصل شود. پروگرس هنگام بازگشت از ايستگاه بينالمللي زبالهها، فاضلاب و تجهيزاتي را كه ديگر نيازي به آنها نيست به زمين ميآورد.
سايوز
كپسول فضايي سايوز اولين فضانوردان ايستگاه بينالمللي فضايي را در نوامبر 2000 به فضا برد. از آن زمان به بعد، هميشه تقريبا يك سايوز در ايستگاه بينالمللي قرار دارد تا در شرايط اظطراري نقش قايق نجات را براي فضانوردان بازي كند.
پس از واقعه شاتل كلمبيا در سال 2003 سايوز تنها وسيله ارتباطي فضانوردان به ايستگاه بينالمللي فضايي و زمين بود.
هر شش ماه يك بار يك كپسول جديد توسط فضاپيماي سايوز به ايستگاه بينالمللي منتقل ميشود و كپسول قديمي به زمين بازگردانده ميشود.
كپسولهاي سايوز توسط موشك سايوز از ايستگاه فضايي بايكونور در قزاقستان به ايستگاه فضايي بينالمللي پرتاب ميشوند. سايوز هر بار ميتواند سه فضانورد را از زمين به فضا ببرد و برعكس. محل فرود اين كپسول پايگاه فضايي بايكونور است.
دستيني
آزمايشگاه تحقيقاتي آمريكايي دستيني در سال 2001 توسط شاتل آتلانتيس تحويل ايستگاه بينالمللي فضايي شد. سرنشينان ايستگاهبينالمللي آزمايشهاي متفاوتي در اين آزمايشگاه انجام ميدهند كه مهمترين آنها بررسي تاثير نبود گرانش بر خواص فيزيكي است.
از وراي پنجرهاي كه در دستيني نصب شده است فضانوردان ميتوانند از فضا تصويربرداري كنند.
ساختار جنس بدنه اين آزمايشگاه تقريبا مشابه چيزي است كه در جليقههاي ضد گلوله به كار رفته است. مركز هدايت بازوي روباتيك كانادارم 2 هم در اين آزمايشگاه قرار دارد.
شاتل
شاتل فضايي اولين فضاپيماي جهان است كه قابلين به كارگيري مجدد را دارد. شاتل همچون يك راكت پرتاب ميشود، در مدار همچون يك فضاپيما حركت ميكند و همچون يك هواپيما به زمين مينشيند. شاتل تنها وسيلهاي است كه ميتواند تجهيزات بزرگ را به ايستگاه بينالمللي ببرد و از آنجا به زمين بياورد.
كلمبيا اولين شاتلي بود كه در سال 1981 به فضا پرتاب شد. شاتل نقش بسيار اساسي در كار ساخت و ساز ايستگاه بينالمللي دارد. اين فضاپيماي علاوه بر آن در پيشبرد پروژه تلسكوپ فضايي هابل نقش داشته است و بدون حضور آن پروژههاي ارسال فضاپيما به مشتري، زحل و خورشيد امكانپذير نبود.
در آزمايشگاههاي درون شاتل صدها آزمايش انجام شده است كه به دانشمندان اطلاعات با ارزشي در مورد گرانش زمين داده است. در عرشه كنترل اين فضاپيما 4 صندلي قرار دارد كه با نشستن در هركدام از آنها ميتوان فضاپيما را كنترل كرد؛ اين حالت براي مواقع اظطراري در نظر گرفته شده است. در عرشه كنترل شاتل بيش از 2020 نشانگر و صفحه كنترل مجزا قرار دارد. از اين نشانگرها براي كنترل شاتل و بازگذاري آن درايستگاه بينالمللي فضايي استفاده ميشود.
هر كدام از شاتلهايي كه در حال حاضر به كار گرفته ميشونند � ديسكاوري، آتلانتيس و اينديوور- براي انجام حداقل 100 ماموريت ساخته شدهاند.
تا به حال دو شاتل كلمبيا و چلنجر از هر دو به خاطر انفجار از رده خارج شدهاند. چلنجر در سال 1986 و لحظاتي پس از پرتاب منفجر شد و كلمبيا در سال 2003 هنگام ورود دوباره به جو زمين متلاشي شد. خدمه شاتل بين دو تا هشت نفر متغير هستند اما معمولا در هر سفر شاتل 7 سرنشين دارد.
جم؛ مدول آزمايشگاهي ژاپن( Jem)
مدول آزمايشگاهي ژاپني كه به آن كيبو گفته ميشود (كيبو در زان ژاپني به معناي اميد است)يكي ديگر از اجزا ايستگاهبينالمللي فضايي است.
جم اولين سازه فضايي ژاپن و بزرگترين مدول در ايستگاه است. اين مدول به صورت همزمان به چهار فضانور اين امكان را ميدهد كه در آزمايشگاه تحت فشار به تحقيق بپردازند.
آزمايشگاه تحت فشار اين مدول 11.2 متر طول و 4.4 متر قطر دارد. آزمايشها و سامانههاي جم در اتاق كنترل ماموريت تاسيسات عملياتي ايستگاه فضايي در تسوكوبا در شمال توكيو كنترل ميشوند.
كيبو شش بخش دارد: دو بخش تحقيقاتي- يك آزمايشگاه تحت فشار و بخش مجاورتي- ، دو مدول پشتيباني كه به هر دوي آنها متصل هستند، يك سيستم هدايت دستي كنترل از راه دور، و يك سيستم مخابراتي دورن مداري.
قرار است كار ساخت كيبو در سال 2008 توسط آژانس اكتشافات هوافضاي ژاپن در سال 2008 به پايان برسد.
تاسيسات مجاورتي جم
تاسيسات مجاورتي جم بيرون از ايستگاه بينالمللي و در تماس با فضا فضايي قرار دارد. تجهيزاتي كه بر روي جم قرار دارند براي مشاهدات زميني همچون مخابرات، مهندسي و علوم تجربي مورد استفاده قرار خواند گرفت.
اين سازه 5.6 متر پهنا، 5 متر طول و 4 متر ارتفاع دارد.
رادياتورها
رادياتورهاي ايستگاه بينالمللي فضايي بخشي از سيستم اكتيو كنترل گرمايي ايستگاه هستند.
سيستم سرمايشي اين رادياتورها همانند سيستم خنككننده خودروها كار ميكند با اين تفاوت كه به جاي آب در آن از آمونياك استفاده ميشود ؛ دليل آن هم اين است كه آب در سرماي فضا يخ ميبندد.
آمونيك گرما را از بخشهاي مختلف ايستگاه ميگيرد و به رادياتورهاي بال مانند منتقل ميكند تا از آنجا به صورت اشعههاي مادون قرمز در فضا پخش شوند.
رادياتورها 1.8 متر عرض و 3.6 متر طول دارند و به صورت آكاردئون باز و بسته ميشوند.
كوپولا(Cupola)
كوپولا پنجره مشاهدات فضايي ايستگاه بينالمللي است. اين سازه ايتاليايي شش پنجره در كنارهها و يك پنجره بزرگ در بالا دارد. اين پنجره تنها براي مشاهدات ستارهشناسي تعبيه نشده است و به سرنشينان ايستگاه اين امكان را ميدهد تا محيط پيراموني آن را بپايند. از كاپولا به ويژه در راهپيماييهاي فضايي و پهلوگرفتن فضاپيماهاي ميهمان در ايستگاه استفاده ميشود.
سرنشينان ايستگاه فضايي همچنين مي توانند با استفاده از اين پنجره حركت بازوي روباتيك كانادارم 2 را تحت نظر داشته باشند. قرار است كاپولا در سال 2009 به ايستگاه بينالمللي اضافه شود.
هارموني
هارموني � يا نود 2- در واقع يك دالان است كه سه آزمايشگاه ايستگاه فضايي را به هم متصل ميكند. اين آزمايشگاهها دستيني ساخت آمريكا، كلمبوس ساخت آژانس فضايي اروپا و كيبو ساخت ژاپن هستند.
هارموني يك سازه فضايي 14 تني با ابعاد 7 متر در 6.4 متر است كه توسط شركت ايتاليايي تالس آلنيا اسپيس ساخته شده است.
كلمبوس
آزمايشگاه كلمبوس بزرگترين بخش از ايستگاه بيناللمي فضايي است كه آژانس فضايي اروپا مستقلا ميسازد. اين مدول آزمايشگاهي كه از آن براي انجام آزمايشهاي مختلف ميتوان استفاده كرد در مجموع ظرفيت آزمايشگاهي ايستگاه با بالا خواهد برد.
دانشمندان در زمين ميتوانند با استفاده از سيستمهاي ارتباطي آزمايشهاي خود را در اين آزمايشگاه انجام دهند. مركز كنترل اين مدول در اوبرفافنهوفن در آلمان است. قرار است اين مدول دسامبر سال 2007 به ايستگاه بينالمللي اضافه شود.
No comments:
Post a Comment