گلچين از گروه‌هاي ديدني: Gozaresh

درود بی پایان بر تمامی دوستان، مطالب زیر از گروه "روزنه" نقل شده و به نظر حقیر مرور آن خالی از لطف نیست

خبرت خرابتر کرد جراحت جدایی

چو خیال آب روشن که به تشنگان نمایی

*********************

قطعه ای قدیمی از تار نوازی حسین علیزاده به همراه تنبک زرگری(؟) :

************************

درود به همه ی دوستان عزیزم در روزنه

دو هفته ی گذشته در خدمت شما عزیزان نبودم که دلیل آن مسافرتی بود که به منظور شرکت در کنسرت استاد شجریان به تهران داشتم. جای همگی دوستانی که موفق به حضور در این کنسرت نشدند واقعا خالی بود. آهنگ ها بسیار شور انگیز و روح افزا پرداخته شده بودند. در ادامه گزارشی تصویری از این کنسرت را برای شما عزیزان نقل خواهم کرد. همچنین گزراش و نقد اختصاصی خودم را می توانید در وبلاگ آرام جان ببینید.

*************************

نی ؛ سازی محدود با ویژگی هایی نا محدود

یکی از قدیمیترین سازهای موجود ، نی ایرانی معروف به نی هفت بند می باشد. صدای آسمانی و دل نواز نی ، یکی از دلایلی است که این ساز قدیمی را تا به امروز زنده نگه داشته است. بعد از دهه ۶۰ و تا اواسط دهه ۷۰ هجری شمسی که شاهد پیشرفت نوازندگی در نی و استفاده نی در بسیاری از آثار موسیقی بودیم ، متاسفانه بار دیگر نی ایرانی از موسیقی ایرانی فاصله گرفته و در آثار اخیر موسیقیدانان کشور ، کمتر صدایی از نی به گوش می رسد و نقش آن کم رنگ تر شده است. نی ، دارای محدودیت هایی در نوازندگی و اجرا می باشد و چون سازی است بسیار قدیمی و ساده ، دارای امکانات کمی برای صداسازی است. مثلا عدم وجود نت "سی" برای تکمیل یک گام در صدای بم. نوازندگان حرفه ای صدای نت سی را از سر نی خارج می کنند. برای توضیح بیشتر :

وقتی تمام سوراخ های نی را با انگشت بسته نگه می داریم و در آن می دمیم ، صدای نت دو از آن خارج می شود و با بازکردن سوراخ ها به ترتیب صدای نت های " ر - می کرن - فا - فا دیز - سل " و در آخر با باز گذاشتن تمام سوراخ ها ، صدای نت لا شنیده می شود. بنابراین گام موسیقی نا تمام می ماند. نت باقی مانده یعنی "سی" با یک حرکت تکنیکی در نوازندگی ، از سر نی و نزدیک دهان نوازنده ، نواخته میشود و البته با توجه به مهارت نوازنده و تجربه او ، این صداها دارای تفاوت هایی است. به هر طریق ، از گذشته تا به امروز راه های مختلفی برای برطرف کردن این مشکل مطرح شده است :

مثلا ایجاد یک سوراخ بالاتر از سوراخ انتهایی ، تقریبا وسط نی ! و یا بعضی از اساتید پیشنهاد ساخت "نی کلید دار" که دارای کلیدی برای اجرای نت "سی" می باشد را ، داده بودند. هر کدام از این راه حل ها به علتی مورد استفاده قرار نگرفته است. علاوه بر نکته گفته شده ، مساله دیگری نیز وجود دارد و آن نبود ربع پرده و نیم پرده ( البته به غیر از فا و می ) بر روی سوراخ های نی است که نوازنده باید با مهارت و تجربه کافی با استفاده از انگشتان خود و گرفتن نیمی از سوراخ ، صدای های میانی بین نت ها را ایجاد کند. مساله دیگر این است که نی قابلیت اجرای کوک های مختلف متناسب با ساز های دیگر را ندارد. که به همین علت نی را در اندازه های مختلف و کوتاه و بلند می سازند که نی های کوتاه دارای صدای زیر و نی های بلند دارای صدای بم تری می باشند. البته نی که من در بالا نت های آن را توضیح دادم ، نی سل کوک است که به نی دیاپازون هم معروف است.

با وجود تمام محدودیت های بالا چند نکته است که نی را متمایز از سازهای دیگر می کند و ویژگی های نامحدود آن را برای ما عیان می کند :

تمام محدودیت های گفته شده با تمرین و کسب تجربه در نوازندگی و آموزش برخی تکنیک ها در نی نوازی قابل حل هستند و مانعی برای نواختن اصولی و اجرای دستگاه ها و ردیف های موسیقی ایرانی نیستند. با تمرین و فراگیری تکنیک های نی نوازی نزد اساتید برجسته ، به راحتی می توان نواقص موجود را برطرف کرد.
بهترین وسیله برای ایجاد اصوات موسیقی به طور طبیعی و دلنشین در هنگام آوازخوانی ، حلق انسان می باشد. که ما در آواز ها از تحریر ها به همین منظور استفاده می کنیم. نزدیکترین و شبیه ترین ساز به صدای انسان ، ساز نی می باشد. که علت آن شباهت ایجاد صدا بین ساز نی و حلق انسان می باشد. بنابراین در آواز های ایرانی ، بهترین مکمل برای آواز و دلنشین تر شدن آن ، استفاده از نی می باشد.
نی ، یکی از سازهایی است که دارای هارمونی و هماهنگی ، با صدای دیگر سازهای ایرانی است. یعنی ترکیب صوتی از نی و دیگر ساز ها مثل تار و سه تار و ... بسیار زیبا و قابل قبول برای شنونده است.
صدای نی از درون آدمی بر می خیزد و نشان دهنده فضای درونی هنرمند است. و به اعتقاد بسیاری صدای نی ، نماد روح بشری است تا آن جا که حضرت مولانا از نی به عنوان نماد عارف و انسان متصل به عالم معنا ، نام میبرد. نا محدود بودن نی در نوع صدای آن و سادگی منحصر بفرد آن در میان سازهای دیگر ، مستتر است.

***************************

مجموعه ی "آوای حسین تهرانی" با نوازندگی تار استاد جلیل شهناز، سه تار استاد صبا، و تنبک استاد حسین تهرانی:

این مجموعه شامل قطعاتی از آواز های استاد تهرانی همراه با تار شهناز و همچنین قطعاتی همراه باسه تار صبا و همچنین تعدادی از تکنوازی های تنبک تهرانی است